​

 

Welkom. Dit het begin van mijn lecture performance. Per-form-ance. Ik leg de nadruk op het woord ‘form’ want deze lecture gaat over vorm. Over mijn liefde en fascinatie voor vorm en over de betekenis van die vorm. Daarom heb ik mezelf de volgende vraag gesteld: In hoeverre heb ik een vorm nodig om te kunnen spreken?

 

Eerst leg ik twee woorden uit. Spreken en vorm. Met het woord ‘spreken’ bedoel ik raken, iets voelbaar maken, iets communiceren. Met het woord ‘vorm’ bedoel ik het middel waardoor ik communiceer. Op dit moment is dat taal, woorden, zinnen. Maar ook geluid, stem, ritmiek, video, technologie, lichaamstaal of misschien non-verbale communicatie?  

 

Mijn fascinatie voor vorm is begonnen bij mijn angst voor taal. Voor woorden. Dit wat ik nu doe, vind ik eng. Ik ben dyslectisch en ik krijg vaak het gevoel dat ik me niet altijd kan uitdrukken in taal. Dat ik praat en dat mijn woorden mij elk moment in de steek kunnen laten. Dat dit niet ‘mijn’ communicatiemiddel is. Het benauwt me wanneer taal wordt gebruikt om feiten te communiceren. Zoals nu. En dat is een paradox: dat ik nu in taal communiceer, terwijl ik het juist wil hebben over andere vormen om in te spreken. Heeft taal dan geen vorm? Jawel, taal is altijd omvangen door ‘een’ vorm, maar spreekt die vorm dan ook?

 

Eerste dacht ik, deze dyslexie, deze woordblindheid, dat is een probleem. Maar als snel realiseerde ik me dat juist hier mijn kracht lag. Want in welke vormen kan ik wél, of zelf rijker, spreken?  Als taal niet alleen taal is, maar ook vorm krijgt, denk aan poëzie, muziek, een theatertekst, een speech, of een podcast. Dan wordt taal méér dan alleen feitelijke informatie overbrengen. In mijn ogen, verdubbelt dan de schoonheid. Dit geld niet alleen voor taal. Want wanneer vorm en inhoud, op welke manier dan ook, hand in hand gaan, dan word ik geprikkeld. Niet alleen informatief maar ook zintuigelijk. Hoe meer prikkels, hoe hoger mijn concentratie, hoe meer ik zie. Ik ben ervan overtuigd dat een vorm met meerdere kanalen het altijd wint van een vorm met één kanaal. Ik zie meer, mijn wereld wordt groter, mijn ogen geopend.

 

De afgelopen vier jaar heb ik in mijn kunstenaarschap gezocht naar mijn vorm, waar ik in pas, de juiste vorm om in te ‘spreken’. In vier jaar heb ik gezocht en gevonden. Niet altijd de juiste. Soms bang, soms ongemak, soms totale miscommunicatie maar ook steeds opnieuw een ontmoeting tussen Lieke en haar vorm. Zo liep ik dan ook vaak door de gangen van school. In mijn ene hand een vorm, een medium: zoals een lamp, een projectiescherm of een spiegel en in mij andere hand: een boodschap. Dat samen, dat werd mijn werk. Dat werd mij ‘spreken’.

 

Tijdens mijn zoektocht vond ik dit boek: The medium is the massage van McLuhan. Ik beschouw het nu als een bijbel, want ik geloof elk woord die hierin geschreven staan. 

In de boeken van McLuhan vond ik een belangrijk antwoord, namelijk: ‘De vorm drukt de beslissende stempel op de betekenis van de boodschap. Het medium waarin of waarop de informatie zich presenteert, is bepalend voor de beeldvorming en bewustwording van het publiek’. Ofwel, the medium is the message. 

 

Om bovenstaand verhaal kracht bij te zetten, deed ik onderzoek, in de praktijk. Daaruit is mijn onderzoeksproject: FELL APART BODY PARTS ontstaan. Een project waarin ik elke twee jaar naar een onbekende plek reis en ‘een’ manier vindt om te spreken met een vreemde. 

 

Ik begon met een vorm: een aanraking. Uit het niets pakte ik iemands hand vast. Zo liep ik in 2018 hand in hand met vreemden door de dorpen van Ierland. En Afgelopen februari reisde ik naar zuid Spanje. Ik zocht oogcontact, soms staarde ik naar mensen, en zo stond ik minutenlang oog in oog met vreemden in de straten van Spanje. Zo wilde ik ervaren wat een vorm, het middel waardoor ik contact legde, voor invloed had op het ‘spreken’ Een aanraking of een blik kun je niet altijd in woorden vatten. Deze ontmoetingen heb ik gedocumenteerd in een serie boekjes, deze wordt elke twee jaar verlengt. Of en hoe dit onderzoek is gelukt, dat lees je in die boekjes. Die zijn te koop! Nu maak ik reclame. Dat is ook een vorm.  

 

Oke dus. Ik heb gezocht naar vormen om in te spreken. Maar waarom eigenlijk? Waarom wil ik spreken? Waarom maak ik wat ik maak? 

 

Ik vind kunst het mooist wanneer het spreekt tot mijn verbeelding. Mijn werk moet dus spreken tot verbeelding. Je hoeft het niet te vatten in woorden, je hoeft het niet te begrijpen, maar er moet genoeg ruimte zijn om je te kunnen laten grijpen. Dat vind ik ook mooi aan stiltes in gesprekken of witregels in teksten. Voor mij betekent die ruimte een opening. Een ruimte waar ik in mag dwalen. Niet altijd iets moet vinden. Gewoon ik met mijn gedachtes, met mijn verbeelding. De vormen die we kunnen geven aan situaties, die maken we zelf. Maar de context die de ruimte krijgt is hier wel belangrijk. Er wordt voor de stilte en na de stilte gesproken, de stilte zelf is dan een overduidelijke uitnodiging om te dwalen. Af te dwalen, neer te dalen in je verbeelding. Zolang de ruimte waarin je dwaalt een context krijgt, voed je het dwalen, je voedt de verbeelding van je publiek. Voeden doe ik door te prikkelen op verschillende lagen, in verschillende vormen. Ik denk dat door de juiste vormen te kiezen, mijn zeggingskracht vergroot. Hoe groter die zeggingskracht hoe meer ik spreek. Zo zoek ik naar een uitwisseling, tussen mij en mijn publiek.

 

 

In mijn ogen, zorgt die ontmoeting voor een verrijking en vergroting van onze belevingswerelden. De mate waarin we iets beleven: een schoonheid, een veelheid of een intensiteit zal voor ieder individu anders zijn. Ieder leeft in zijn of haar eigen waarheid. Dat vind ik mooi. Aan die wereld, jouw wereld werk ik graag mee. Jouw wereld groter, rijker, mooier dan dat die al is. Dat is waarom ik maak wat ik maak. Dat is waarom ik spreek.

​

Ik spreek

Ik spreek

Ik spreek

Kan ik spreken met mijn handen

Kan ik spreken met mijn ogen

Kan ik spreken met mijn handen voor mijn ogen

Kan ik spreken met mijn lichaam

Kan ik spreken zonder lichaam

Kan ik spreken door woorden

Kan ik spreken zonder woorden  

Kan ik spreken als ik teken

Kan ik spreken via tekens

Kan ik spreken door me uit te kleden

Kan ik spreken door je aan te raken

Kan ik spreken door het licht te dimmen

Kan ik spreken via schaduwen en schimmen

Kan ik spreken door stil te zijn

Kan ik spreken met mijn handen voor de lens 

Kan ik spreken door er niet te zijn 

Kan ik spreken door een ander 

Kan die ander spreken namens mij 

Kan ik spreken namens haar 

Kunnen we samenspreken

Kunnen we verdwijnen

Kan ik spreken in het donker

Kan ik spreken door je het donker te tonen

Spreek ik door jou nu, een zwart scherm te tonen

Kan ik spreken door een muur

Kan ik spreken met een muur

Spreek ik als ik verdwijn

Spreek ik door op te komen

Spreek ik door terug te komen

Kan ik spreken door een glas te breken

Kan ik spreken door beton

Kan ik spreken als ik brandsticht

Kan is spreken als ik val

Kan ik spreken als ik bloed

Kan ik spreken door kleur 

Spreek ik als ik mijn adem inhoud

Als ik op mijn lip bijt

Spreek ik als ik ren

Als ik vecht

Als ik rauw

Als ik huil

Als ik zing

Als ik schreeuw

Me verschuil

Spreek ik als ik 

Knik

Zink

Kruip

Draai

Drink

Gloei

Dwaal

Bloei

Aai

Oei

Af

Er

in

A

I

F

O

I

A

S

E

V

O

R

M

V

O

R

M